تغییر فضامندی خیابان لاله‌زار؛ سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷

پایان‌نامه کارشناسی ارشد

در این گفتگو زهرا مصدق می‌گوید که چگونه مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تحول خیابان لاله‌زار را طی دهه‌های سی تا پنجاه رقم زد. این خیابان که پیش از سال‌های دهۀ سی، بستری برای ابراز زندگی متجددانه در فضای شهری و دریافت خدمات و کالاهای گران‌قیمت بود، با گذشت زمان به مرکز عرضۀ خدمات و کالاهایی از نوع دیگر بدل شد.
او با راهبردی تاریخی به منابع درجه اولی مانند خاطرات، آگهی‌های منتشرشده در روزنامه‌ها، عکس‌ها و آمارها و سرشماری‌ها مراجعه کرده و شواهدی برای روایت سرگذشت لاله‌زار جمع‌آوری کرده است. این روایت بر مبنای تحلیل و تفسیر تغییر بدنه و عرصۀ خیابان و اثر متقابلشان بر هم شکل گرفته است.
طبق روایت مصدق، لاله‌زار در دو دهۀ نخست قرن، محلی برای شبکه‌هایی از فعالیت‌ها اعم از عرضۀ خدمات و کالا تا فعالیت‌های هنری و فرهنگی بود که متناسب با آن فضای اجتماعی‌اش شکل گرفته بود. خیاط‌خانه‌ها و فروشگاه‌های محل توجه متمولان و فرنگی‌مآبان شهر و تماشاخانه‌ها و نشریاتِ میزبان گزیده‌ای از روشنفکران جامعه، همه در لاله‌زار جای گرفته بودند. بین سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷ این شبکه‌های فعالیتی به تدریج جای خود را به شبکه‌های دیگری از فعالیت‌ها داد که متناسب با جامعۀ متأثر از وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور و زندگی روزمرۀ گروه‌های جدید اجتماعی مخاطبش بود. در پاسخ به تغییراتی که در کمیت و کیفیت فعالیت‌ها اتفاق افتاد، فرم فضایی بافت پشت بدنۀ خیابان عوض شد. ترکیبات فضایی جدید باعث افزایش ظرفیت لاله‌زار و تغییر فعالیت‌ها شد. به دنبال آن کیفیت جدارۀ خیابان نیز تغییر کرد و با حضور چشمگیر عناصر نیمه‌ثابت مثل تابلوها و علائم، فضای کالبدی جدیدی در خیابان پدید آمد که متأثر از فضای اجتماعی و فعالیت‌های جدید و متقابلاً اثرگذار بر آن بود.

این نشست در تاریخ ۲۹ مهر سال ۱۴۰۰ از طرف سایت چهارراه و با همکاری مؤسسه مهر گیتی برگزار شد. از خانم زهره توحیدی برای مصاحبهٔ این نشست سپاسگزاریم.