زنگ طبیعت

ایده مدرسه طبیعت

تا چندی پیش که شهرها کوچک و عمده کودکان یا در روستاها و یا در خانه‌های بزرگ در شهرها پرورش می‌یافتند، کودک از محیط‌های باز در پیرامون محل زندگی و حاشیه‌های زیستگاهش بهره‌مند بود و به دلیل شیوه تربیت سنتی که کودک در آن بسیاری از اوقات خویش را دور از چشم والدین و مراقبین به کاوش و بازی‌های خود‌انگیخته مشغول بود، امکان تعامل بی‌واسطه با طبیعت فراهم می‌شد. اما امروزه در خانواده‌های یک یا دو فرزندی محصور در شهرهای بزرگ و خانه‌های کوچک بریده از هرگونه رابط‌ه‌ای با طبیعت و والدینی که هیچ‌گونه فرصت خلوت برای کودکان خویش فراهم نمی‌کنند و همواره آنها را در معرض آموزش‌های برنامه‌ریزی‌شده قرار می‌دهند، امکان هر نوع فراغت، دور از چشم مراقبین و در طبیعت برای کودکان بسیار محدود شده است. از دیگر سو موضوع آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان در عرصه محیط زیست و به طور کلی طبیعت و علاقه‌مندی آنها نسبت به آن به عنوان یک گام بنیادی در جهت تغییر نگرش جامعه به طبیعت مورد توجه است. بر اساس یافته‌های روشن و قاطع علمی هر نوع دلبستگی به طبیعت و حفاظت از آن می‌بایست در این دوره حساس از زندگی فرد شکل بگیرد و تحکیم شود. این مهم و بسیاری عوامل دیگر همگی از دلایل گرایش به ایده‌ای است که امکان ارتباط بی‌واسطه کودک با طبیعت و تجربه آن را فراهم آورد. ایده‌ای این‌چنینی در قالب مدرسه طبیعت تحقق یافته است.

نخستین جرقه‌های شکل‌گیری مدرسه طبیعت در نظر یکی از کهنه‌کاران محیط زیست ایران، عبدالحسین وهاب‌زاده شکل گرفت. ایده‌ مدرسه طبیعت حاصل سال‌های طولانی تدریس و تجربیات وی برای یافتن نقطه‌ی اثرگذاری و ایفای نقش اجتماعی‌اش و از منظر وی گره‌گشای آموزش‌های ناکارآمد محیط زیست است.

مدرسه طبیعت در ایران

عبدالحسین وهاب‌زاده در حال ترویج ایده مدرسه طبیعت در سرتاسر ایران است؛ ایده‌هایی که در نقاط زیادی از دنیا در حال اجراست. بذرهایی که این استاد و فعال محیط زیست ایران در حال کاشتن است، برخی میوه داده‌اند و برخی تازه جوانه زده‌اند. این ایده در مدرسه طبیعت «کاوی‌کنج» مشهد، مدرسه «گلستان»، همجوار با پارک ملی گلستان، مدارس چالوس، کیاشهر، بیرجند، اصفهان، تهران و … با تلاش دوستداران کودک و طبیعت در حال پا گرفتن است. به عنوان نمونه می‌توانید با مدرسه کاوی‌کنج در مشهد از طریق وب‌گاه مدرسه بیشتر آشنا شوید.

درس‌نامه مدرسه طبیعت

کتاب «کودک و طبیعت»، که به کوشش عبدالحسین وهاب‌زاده و آرش حسینیان ترجمه شده است، مبنای علمی فعالیت بسیاری از علاقه‌مندان به ایده مدرسه طبیعت قرار گرفته و در سال ۱۳۹۳ به حق به عنوان کتاب برگزیده آموزش محیط زیست از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ایران برگزیده شده است. این کتاب مجموعه‌ای از ۱۲ فراتحلیل از کنار هم گذاشتن بیش از هفتصد پژوهش و حاصل کندوکاو از منظرهای گوناگون درباره‌ ایده توسط ۱۲ تیم پژوهشی است.

فیلم مستند «زنگ طبیعت» ساخته رضا خاکشور در سال ۱۳۹۴ است.

برچسب‌ها : آموزش کودکان ،طبیعت ،عبدالحسین وهاب زاده ،کودک ،محیط زیست ،مدرسه طبیعت ،مدرسه کاوی کنج مشهد

عبدالحسین وهاب‌زاده

عبدالحسین وهاب‌زاده از صاحب‌نظران برجسته محیط زیست در ایران محسوب می‌شود و از دیدگاهی اکولوژیکی- فرهنگی برخوردار است، به‌طوری‌که محیط زیست و تغییرات آن را صرفاً پدیده‌ای اکولوژیکی نمی‌داند بلکه به کنش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز توجه دارد. وی در سال ۱۳۸۴ برنده جایزه ملی محیط زیست ایران شد و در سال ۱۳۸۵ جایزه مهرگان علم برای کتاب «تنوع حیات» به ایشان اهدا شد. همچنین در سال ۱۳۸۷ شهرداری تهران، وی را یکی از سی خادم محیط زیست ایران معرفی کرد.

وی بیش از ۴۰ سال در دانشگاه‌های مختلف ایران، بوم‌شناسی و علوم زیست محیطی تدریس و کتب متعددی در حوزه محیط زیست، بوم‌شناسی و روان‌شناسی تکاملی ترجمه کرده است. ایده مدرسه طبیعت حاصل سال‌های طولانی تدریس و تجربیات وی برای یافتن نقطه‌ اثرگذاری و ایفای نقش اجتماعی‌اش و از منظر وی گره‌گشای آموزش‌های ناکارآمد محیط زیست است.

پیوند به وبگاه

مدرسه طبیعت کاوی کنج

مدرسه طبیعت «کاوی کنج» یک بخش طبیعی با درختان و گیاهان بومی و یک بخش مزرعه دارد. بچه‌ها اینجا با مرغ و خروس، بز و گوسفند، کبوتر و خرگوش، سگ و گربه بازی می‌کنند، آنها را لمس می کنند، ترس‌هایشان می‌ریزد و حمایت و نگهداری را می‌آموزند. با خاک و گل بازی می‌کنند و هر آنجه در خیالشان دارند می‌سازند. می‌کارند، برداشت می‌کنند، می‌پزند و می‌خورند، گاهی هم به سفر می‌روند. به مزرعه‌ها و عرصه‌های طبیعی دیگر.

کودکان ما در میان آپارتمان‌ها و حیاط‌هایی که اغلب به پارکینگ تبدیل شده‌اند، در ماشین‌های ما که آنها را با خود به کلاس‌هایی در فضای بسته می‌بریم، اسیر شده‌اند. کودک که بودیم، حیاط خانه‌هایمان یا حداقل حیاط خانه مادربزرگ مجالی برای دیدن گل و درخت و حشره و حیوان و بازی‌های دسته‌جمعی و آزاد فراهم می‌کرد. امروز مدرسه طبیعت کاوی کنج می‌خواهد این جای خالی را به زندگی کودکان مشهد بازگرداند.