تاریخچه و وضعیت تحقیق و تصحیح متون در شبه قاره
از سلسله نشست‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب
متون فارسی و نیز آثار عربی علمای ایران در طول بیش از هزار سال در شبه قاره رواج گسترده داشته‌اند و به تبع آن پیشینه تحقیق و تصحیح متون و آثار مزبور نیز در آن سرزمین از صدها سال فراتر می‌رود.
شبه قاره به دلایل گوناگون از جمله آشنایی تاریخی و زبانی، نسبت به نقاط دیگر برای ما آشناتر است. همین وضع به نسبت کمتری در جنوب شرقی آسیا مشهود است. چنان که دیرینگی و پایداری زبان فارسی آثار بسیاری در آن برجا گذاشته است.
وجود نسخه‌های خطی فراوان به زبان فارسی، نشان‌دهنده اهمیت این زبان در آن خطه است که در یک دوره هزار ساله، مخصوصاً در دوره تیموریان هند، ابزار مبادلات فکری و هنری بشری در آن دیار بوده است. وجود انواع دستور زبان فارسی و کتاب‌های مربوط به آیین دبیری نشان می‌دهد کسی که می‌خواسته دردستگاه تیموریان به دبیری بپردازد – البته نه به معنای امروزی معلمی،
بلکه در معنای منشیگری سلاطین و امرا – ناچار بوده که زبان فارسی را بیاموزد و نیز بیاموزاند.
در این جلسه به ترتیب، محمد حسین ساکت، احمد منزوی و اکبر ثبوت سخنرانی کردند.
این نشست، دومین نشست از سلسله نشست‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب است که در تاریخ ۸ مهرماه سال ۱۳۸۲ برگزار گردید.
احمد منزوی
احمد منزوی در سال ۱۳۰۴ در خانواده‌ای روحانی در سامرا به دنیا آمد. پدرش حاج شیخ آقابزرگ تهرانی، نگارنده دایرة المعارف بزرگ کتابشناسی «الذریعه الی تصانیف الشیعه» و «طبقات اعلام الشیعه» است. منزوی، برای فراهم ساختن فهرست مشترک از همه نسخه‌های فارسی، در سال ۱۳۵۶ سفری به شبه قاره هند کرد. آن گاه از سوی دولت پاکستان، در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان به کار تحقیق در نسخه‌های خطی فارسی گمارده شد و نزدیک به ۱۶ سال در پاکستان ماند. حاصل کار وی در پاکستان، نگارش و چاپ ۴ مجلد فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج‌بخش بود که تنها نسخه‌های فارسی را در بر می‌گرفت.
از برخی آثار او می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
تصحیح مصطفی المقال فی مصنفی علم الرجال نوشته شیخ آقا بزرگ تهرانی، همکاری در نگارش و چاپ ۶ مجلد فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ویرایش و چاپ ۸ مجلد «الذریعه الی تصانیف الشیعه»، فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی علوم قرآنی در پاکستان، ۱۳ مجلد «فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان» ۴ مجلد «فهرستواره کتاب‌های فارسی» و فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، جلد یکم.
اکبر ثبوت
اکبر ثبوت در دی ماه ۱۳۲۴ در تهران متولد شد. پس از گذراندن دوره دبیرستان در دارالفنون، در رشته حقوق قضایی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. وی هم‌اکنون مشاور گروه فلسفه بنیاد دائرة المعارف بزرگ اسلامی است.
برخی آثار او عبارتند از فیلسوف شیرازی در هند، همراه با تحول اجتهاد، الغدیر، مدارس اسلامی هند و جایگاه فرهنگ ایران در آن. ثبوت همچنین مقالاتی در شمارۀ ۳۲، ۴۰ و ۴۱ آینه میراث منتشر کرده است.
محمد حسین ساکت
محمدحسین ساکت متولد سال ۱۳۲۶ در شهر تربت حیدریه است. او کارشناسی خود را در رشته حقوق در دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد را در گرایش حقوق تجارت بین‌الملل در دانشگاه مك گیل كانادا گذرانده است. همچنین در رشته اسلام‌شناسی نیز سابقه تحصیل و فعالیت دارد. از مهم‌ترین کتاب‌های وی می‌توان به «دادرسی در حقوق اسلامی»، «تاریخ آموزش در اسلام» و «درباره شاهنامه و فردوسی» اشاره کرد.
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
مرکز پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۷۲ به قصد حمایت از کوشش‌های پژوهشگران و مصححان و احیا و انتشار مهم‌ترین آثار مکتوب فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی با نام «دفتر نشر میراث مکتوب» با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد. پس از یک دهه فعالیت، مؤسسه نخست به «مرکز نشر میراث مکتوب» و سپس در سال ۱۳۸۴ با دریافت مجوز سه گروه پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به «مرکز پژوهشی میراث مکتوب» تغییر نام داد و علاوه بر کار نشر به کار پژوهشی نیز روی آورد.
نشست سوم از سلسله نشست‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب
سومین نشست از سلسله نشست‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب به تاريخچه و وضعيت تحقيق و تصحيح متون در شبه قاره اختصاص دارد. این نشست در تاریخ ۸ مهرماه ۱۳۸۲ برگزار شد.