کومش و خوار، سرزمین‌های مادی در چنگ پارتیان

همایش قومش‌شناسی

نام‌های قومس و خوار برای پژوهشگران دوران اسلامی که به جغرافیای تاریخیِ نواحی شرقی‌ترِ مرکز فلات ایران می‌پردازند، نام‌های آشنایی است. قومس مرکز ایالت نسبتاً بزرگی به همین نام در استان سمنان کنونی بوده؛ و خوار جایی است که امروزه سردره خوار نامیده می‌شود.

در این سخنرانی به اهمیت جایگاه کومش و خوار در فهم حرکت جغرافیایی شرقی – غربی اشکانیان و آغاز روند پارتی شدن سرزمین‌های ماد پرداخته می‌شود.

سخنرانی پیش رو، بر مبنای چکیده مقاله مشترک دکتر مهرداد ملکزاده و فرزانه جوانمردی است که در همایش قومش‌شناسی در تاریخ ۶ دی‌ماه سال ۱۳۹۷ در سمنان ارائه شده است.

مهرداد ملکزاده

مهرداد ملکزاده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۸ در خانواده‌ای اصالتاً ترک‌زبان (از مهاجران باکو) در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل تحصیلیِ کاردانی باستان‌شناسی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱)، کار‌شناسی موزه‌داری (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۱) و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴)، دکتری (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱) خود را در باستان‌شناسی دوران تاریخی ایران از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. مطالعات باستان‌شناختی و تاریخی ملکزاده عمدتاً معطوف به پژوهش و کاوش در محوطه‌های عصر آهنِ ۳ یا «دورۀ ماد» است؛ او تاکنون بیش از ۵۰ مقالۀ تخصصی در این زمینه نگاشته است و به باستان‌شناسی و تاریخ هزارۀ یکم ق.م. ایران علاقه دارد. از میان نوشته‌های او می‌توان به مقالاتی چون: «اَندیه: شاهک‌نشینی در سرزمین ماد بزرگ و شاهکارهای هنری مارلیک» (۱۳۷۳)، «شاهک‌نشین اَبدَدانَ در ماد غربی» (۱۳۷۴)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد» (۱۳۷۵)، «یادداشت‌های مادی: جایگاه ماد‌ها در تاریخ ایران» (۱۳۷۶)، «مادهای ایرانی‌زبان و مادهای اَنیرانی‌زبان» (۱۳۷۶)، «سرزمین پریان در خاک مادستان» (۱۳۸۱)، «پایان نبرد پنج سالۀ ماد و لودیه و خورشید‌گرفتگی ۵۸۵ ق‌.م» (۱۳۸۱)، «تیغ مادی در نیام جنگاوران سیلک» (۱۳۸۱)، «دژهای مادی و سپاهیان آشوری» (۱۳۸۲)، «پادشاهی مانا، دورۀ ماد و تاریخ ایران باستان» (۱۳۸۸)، «بله کوروش پارسی بود» (۱۳۹۱) اشاره کرد. بیش از ۵۰ فصل کار پژوهشی میدانی باستان‌شناختی در کارنامۀ او دیده می‌شود؛ از جمله عضویت در کاوش‌های کوه خواجۀ زابل، جزیرۀ کیش، چهرآباد زنجان، سُرخ‌دُم لکی، زیویۀ سقز، قلی‌درویش جمکران، پردیس قرچک؛ نیز معاونت کاوشهای هگمتان همدان، و سرپرستی بر پژوهشها و کاو‌شهای باستان‌شناختی «دژ مادی» بیستون، گیان نهاوند، کرفس رزن، زاربلاغ علی‌آباد قم، واسون کهک قم، شهر شلموط خورآباد قم، کلاک کرج، سنگ‌تراشان خرم‌آ‌باد، غلام‌تپۀ جعفرآباد کاشان، نوشی‌جان تپۀ ملایر و گونسپان پاتپۀ ملایر، چیاسبز غربی رماوند لرستان و گورستان مرسین شهمیرزاد.

پیوند به وبگاه

بنیاد ایران‌شناسی

بنیاد ایران‌شناسی مؤسسه‌ای علمی و پژوهشی است که در سال ۱۳۷۶ توسط محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت، زیر نظر نهاد ریاست جمهوری ایران تأسیس شد. بنیاد هم‌اکنون در هفده استان شعبه دارد.

پیوند به وبگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *