گفت و شنودی درباره تاریخ و فرهنگ دوره ماد

سلسله نشست‌های پنج‌شنبه‌ خودمانی

کتاب‌های عمومی و تخصصی تاریخ باستان، غالباً به اشتباه یا به صلاح، تاریخ ایران را با دوران مادها شروع کرده‌اند. یک پهنه جغرافیایی در غرب آسیا به نام «فلات ایران» خوانده می‌شود. اگر بخواهیم تاریخ این سرزمین را فهم کنیم، باید در نظر داشته باشیم که قبل از مادها، این پهنه جغرافیایی «ایران» نامیده نمی‌شده و مسکن مردمان ایرانی‌زبان هم نبوده است. از جنوب به شمال در لبه غربی فلات ایران عیلامی‌ها، لولوبی‌ها، گوتی‌ها، کاسی‌ها و هوری‌ها زندگی می‌کردند که از چشم‌انداز زبان‌شناسی تاریخی هیچ‌کدام از این مردمان، ایرانی‌زبان و ایرانی‌تبار نبوده‌اند. ایرانیان در واقع مهاجرانِ به این پهنه جغرافیایی هستند. آخرین موج از مهاجرت آریایی‌ها احتمالاً از اوایل هزاره نخست پیش از میلاد شروع می‌شود و ما این مهاجران را به نام مادها و پارس‌ها می‌شناسیم.

تاریخ ماد در نیمه نخست و آغازینش چیزی جز ترکیب و امتزاج میان عناصر قومی، زبانی و فرهنگی قوم ماد و عناصر قومی، دینی و زبانی بومیان به آن نیست. مادها ترکیبی بودند از بومیان خاک ماد و قوم نورسیده مادی.

این سخنرانی که مروری کلی بر تاریخ و فرهنگ دوره ماد دارد، در تاریخ ۳۰ بهمن‌ماه ۱۳۹۳ از طرف مؤسسه ندای تاریخ برگزار شد.

مهرداد ملکزاده

مهرداد ملکزاده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۸ در خانواده‌ای اصالتاً ترک‌زبان (از مهاجران باکو) در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل تحصیلیِ کاردانی باستان‌شناسی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱)، کار‌شناسی موزه‌داری (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۱) و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴)، دکتری (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱) خود را در باستان‌شناسی دوران تاریخی ایران از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. مطالعات باستان‌شناختی و تاریخی ملکزاده عمدتاً معطوف به پژوهش و کاوش در محوطه‌های عصر آهنِ ۳ یا «دورۀ ماد» است؛ او تاکنون بیش از ۵۰ مقالۀ تخصصی در این زمینه نگاشته است و به باستان‌شناسی و تاریخ هزارۀ یکم ق.م. ایران علاقه دارد. از میان نوشته‌های او می‌توان به مقالاتی چون: «اَندیه: شاهک‌نشینی در سرزمین ماد بزرگ و شاهکارهای هنری مارلیک» (۱۳۷۳)، «شاهک‌نشین اَبدَدانَ در ماد غربی» (۱۳۷۴)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد» (۱۳۷۵)، «یادداشت‌های مادی: جایگاه ماد‌ها در تاریخ ایران» (۱۳۷۶)، «مادهای ایرانی‌زبان و مادهای اَنیرانی‌زبان» (۱۳۷۶)، «سرزمین پریان در خاک مادستان» (۱۳۸۱)، «پایان نبرد پنج سالۀ ماد و لودیه و خورشید‌گرفتگی ۵۸۵ ق‌.م» (۱۳۸۱)، «تیغ مادی در نیام جنگاوران سیلک» (۱۳۸۱)، «دژهای مادی و سپاهیان آشوری» (۱۳۸۲)، «پادشاهی مانا، دورۀ ماد و تاریخ ایران باستان» (۱۳۸۸)، «بله کوروش پارسی بود» (۱۳۹۱) اشاره کرد. بیش از ۵۰ فصل کار پژوهشی میدانی باستان‌شناختی در کارنامۀ او دیده می‌شود؛ از جمله عضویت در کاوش‌های کوه خواجۀ زابل، جزیرۀ کیش، چهرآباد زنجان، سُرخ‌دُم لکی، زیویۀ سقز، قلی‌درویش جمکران، پردیس قرچک؛ نیز معاونت کاوشهای هگمتان همدان، و سرپرستی بر پژوهشها و کاو‌شهای باستان‌شناختی «دژ مادی» بیستون، گیان نهاوند، کرفس رزن، زاربلاغ علی‌آباد قم، واسون کهک قم، شهر شلموط خورآباد قم، کلاک کرج، سنگ‌تراشان خرم‌آ‌باد، غلام‌تپۀ جعفرآباد کاشان، نوشی‌جان تپۀ ملایر و گونسپان پاتپۀ ملایر، چیاسبز غربی رماوند لرستان و گورستان مرسین شهمیرزاد.

پیوند به وبگاه

موسسه ندای تاریخ

موسسه ندای تاریخ فعالیت خود را از مرداد سال ۱۳۹۳ آغاز کرده و به فعالیت‌های تخصصی در حوزه تاریخ می‌پردازد. این موسسه علاوه بر چاپ کتاب و نقشه‌های تاریخی، دوره‌های آموزشی و نشست‌های تخصصی تاریخی نیز برگزار می‌کند.

پیوند به وبگاه

  1. Ali گفت:

    واقعا مختصر و مفید بود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *