بِس و هخامنشیان

خدای مصری در ایران‌زمین

خدایان مصر باستان بسیار اشرافی بوده‌اند و سر و کارشان با امور کیهانی بوده، نه مسائل پیش پا افتاده و روزمره. مردم عادی با اینکه در معابد و مراسم و آیین‌ها شرکت می کرده‌اند اما فقط در بیرون محوطه اصلی بوده‌اند و حق ورود به صحن معابد و حضور در کنار فرعون‌ها را نداشته‌اند. رفته‌رفته این احساس نزد مردم عادی شکل می‌گیرد که خدایان فرصت فکر کردن به امور جزئی و بی‌اهمیت انسان‌ها را ندارند و نسبت به بشر بی‌توجه‌اند. پس این خلاء را با خدایان کوچک‌تر، معمولی‌تر و عامه‌پسندتری رفع کردند. یکی از همین خدایان جدید، خدای بِس است. «بس» یک موجود ترکیبی است که همانندی مؤنث هم به نام «بستات» دارد. کارکرد او حفاظت و مراقبت انسان در برابر موجودات و حشرات موذی مثل مار و عقرب و دیگر خطراتی است که مسافران ممکن است با آنها مواجه شوند. ایزدی کوتوله و بدریخت و بدقیافه که بر خلاف خدایان مجلل و فاخر، همراه مردم عامی و نیازهای کوچک آنها به شمار می‌رفت.

در دوره هخامنشیان و پس از تصرف مصر توسط کمبوجیه، خدای بس به قلمرو هخامنشی راه می‌یابد. نقش این ایزد را می‌توان در مهرهای مسطح، خمره‌های سفالی، پیکرک‌ها و اشیاء یافت‌شده از قلمرو شاهنشاهی هخامنشی- از آناتولی و فنیقیه و عراق تا آسیای مرکزی – مشاهده کرد. تطور و دگردیسی خدای بس در شکل ایرانی، جدا از نمودهای ظاهری و مشخصه‌های سبک‌شناسی، در ایدئولوژی هخامنشی نیز قابل بررسی است.
این سخنرانی در تاریخ ۳ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ در پژوهشکده هنر برگزار شد.

از سارا موحدی‌پور عزیز برای تهیه فایل سخنرانی و ارسال آن برای چهارراه سپاسگزاریم.

کامیار عبدی

کامیار عبدی در سال ۱۳۴۸ در تبریز به دنیا آمد. او دانش‌آموختۀ کار‌شناسی و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی از دانشگاه تهران، دانش‌آموختۀ کار‌شناسی ارشد زبان‌ها و تمدن‌های باستانی شرق نزدیک (Near Eastern Languages and Civilizations) از مؤسسۀ شرقی (Oriental Institute) دانشگاه شیگاگو و دانش‌آموختۀ دکتری انسان‌شناسی از دانشگاه میشیگان است. او مدتی در کالج دارتموت در ایالات متحده به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به ایران تدریس در دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات را آغاز کرد و در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مشغول به پژوهش شد.

از عبدی مقالات پرشماری در نشریات تخصصی بین‌المللی و داخلی منتشر شده که عموماً در روشن ساختن پاره‌ای پرسش‌های باستان‌شناسی عصر مس و سنگ و آغاز دوره تاریخی ایران بسیار مؤثر بوده ‌است. وی همچنین تاکنون چند کتاب منتشر کرده که از جمله آنها جشن‌نامۀ ویلیام سامنر با نام ذوق‌ورزانۀ «یکی بود یکی نبود» است. او سردبیر مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ (مرکز نشر دانشگاهی) و نیز مجلۀ بین‌المللی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران (International Journal of the Society of Iranian Archaeologists) است. وی از سال ۱۳۸۸ تاکنون عضو گروه تخصصی واژه‌گزینی باستان‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز هست.

علائق پژوهشی عبدی تحولات حد فاصل آغاز روستانشینی و تولید مواد غذایی و تغییرات اجتماعی و اقتصادی مرتبط به آن (حدود ۸۰۰۰ ق‌.م.) تا ظهور قدرت‌های سیاسی در اوایل عصر مس‌وسنگ (تمرکز بر حوالی ۳۵۰۰ ق‌.م.) است. تشکیل نخستین شاهنشاهی‌های ایرانی در هزارۀ یکم ق‌.م. تا ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، خصوصاً دورۀ ماد و هخامنشی از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی اوست.

کامیار عبدی پژوهش‌ها، کاوش‌ها و بررسی‌های میدانی چندی را در کارنامۀ حرفه‌ای خود دارد مانند: بررسی در دشت اسلام‌آباد، کاوش چغاگاوانه، کاوش ملیان و کاوش زیویه.

پژوهشکده هنر

پژوهشکده هنر وابسته به فرهنگستان هنر در سال ۱۳۸۳ بر اساس مجوز شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری تأسيس شد. هدف از تأسیس این پژوهشکده، توسعه و گسترش پژوهش در زمينه هنر و بسترسازی مناسب برای ارتقای فعاليت‌های پژوهشی مرتبط است.‬

پیوند به وبگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *