کنفرانس استاد مرتضی حنانه
بخش چهارم
مرتضی حنانه سال‌ها به پژوهش درباره نسبت دستگاه‌های مختلف موسیقی ایرانی و ساختار آن پرداخت. وی با بررسی متونی مانند مقاصدالالحان و جامع الالحان عبدالقادر مراغه‌ای، تحلیل و تدقیق در ریشه واژه‌های به کار رفته در موسیقی و پرده‌بندی سازهای ایرانی، همچنین مقایسه موسیقی روم و یونان با موسیقی ایرانی در صدد کشف ساختار و سازمان ردیف موسیقی ایران برآمد. او نتیجه پژوهش خود را در کتابی به نام «گام‌های گم‌شده» آورده است. سخنرانی پیش رو، خلاصه این پژوهش‌هاست. این سخنرانی بخش چهارم کنفرانس استاد مرتضی حنانه است که در سال ۱۳۵۸ در فرهنگسرای نیاوران برگزار گردیده و آن را پیش‌تر پسر وی (امیرعلی حنانه) در سایت یوتیوب منتشر نموده است.
بخش‌های دیگر این کنفرانس را اینجا ببینید.
مرتضی حنانه
مرتضی حنانه در سال ۱۳۰۱ در تهران به دنیا آمد. در سال ۱۳۱۴ وارد هنرستان موسیقی شد و زیر نظر رودولف اوربانتس آموختن هورن را آغاز کرد. در سال ۱۳۳۲ با بورس هنری که از طریق سفیر وقت ایتالیا در اختیار او قرار گرفت، به ایتالیا رفت و در مرکز عالی موسیقی واتیکان به تحصیل پرداخت. پس از فارغ التحصیلی در انستیتوی موسیقی واتیکان، در سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشت. در سال ۱۳۴۲ علاوه بر تدریس سازبندی (ارکستراسیون) و اداره کلاس هورن در هنرستان عالی موسیقی، به عضویت شورای عالی موسیقی رادیو ایران در آمد و در همین زمان بود که ارکستر سمفونیک رادیو ایران را به نام ارکستر فارابی پایه‌گذاری کرد. این ارکستر توانست آثار آهنگ‌سازان ایران را مانند خود مرتضی حنانه، صدیقه شهنیا، فریدون ناصری، فریدون فرزانه، مصطفی کسروی و سیروس شهردار را اجراء و ضبط نماید. در سالهای ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ وی سرپرستی و اجرای سلسله برنامه‌های آموزشی موسیقی ایرانی در تلویزیون را تحت عنوان «شناسایی موسیقی اصیل ایرانی» به همراه فرهنگ شریف، مرتضی نی داوود و حسین قوامی به عهده گرفت.
در سالهای پایانی دهه چهل با انحلال ارکستر فارابی و با توجّه به تجربه‌های سینمایی که در ایتالیا اندوخته بود به موسیقی فیلم روی آورد و با آفریده‌های خود توفیق بسیاری از فیلم‌های متوسط را نیز تضمین کرد.
حنانه برای یافتن بنیان علمی موسیقی ایران بر کتاب عبدالقادر مراغه‌ای بسیار کار کرد و با مقایسه موسیقی قدیم رم و یونان، در صدد کشف ساختار و سازمان ردیف موسیقی ایرانی برآمد.
کنفرانس استاد مرتضی حنانه
این کنفرانس با سخنرانی مرتضی حنانه در سال ۱۳۵۸ در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۷ من سعی کردم تمام گفتگوها و میزگردهایی را که مرتضی حنانه تا سال ۱۳۵۸ داشته، تبدیل به دیجیتال کنم و آن را در اختیار موسیقی‌دوستان و به خصوص هترمندانی که هنر حنانه را دوست داشتند و دارند قرار بدهم. در این راه جای دارد که از شاگردم آقای علیرضا غریبی تشکر کنم که این نوارها را در استودیوی خودش به دیجیتال تبدیل کرد…مسائل زیادی در مورد هنر حنانه و خودش وجود دارد که زمان آن را حل خواهد کرد. اجرا نشدن آثارش و همینطور حرکت غیر حرفه ای که انتشارات چنگ بعنوان یک صاحب امتیاز و نه بیشتر و …. باعث شد که من از ریشه روی این قسمت از تاریخ موسیقی کشورمان بیشتر کنکگاش و جستجو کنم… جای بسی تاسف که اخلاق هنری در میان این موسیقیداتان و موسیقیکاران بسیار ضعیف بوده و هست.و نباید هم انتطار داشت. به هر حال او خود معتقد بود که بر سر آثارش بلا خواهد آمد که اینطور هم شد. ولی مطمئنم که همه چیز عوض میشود و آثار او اجرا و ضبط خواهند شد زیرا دیگر میدانم که چه کسانی نمیخواستند این اتفاق بیفتد. از شما ممنونم که به یاد حنانه و هنر او هستید….
امیرعلی حنانه