مقدمات پژوهش در معماری ایران در دوران اسلامی
درس ۱۵. سرآغاز معماری دوران اسلامی (۵)
در پانزدهمین جلسه از درسگفتارهای «مقدمات پژوهش در تاریخ معماری ایران در دوران اسلامی»، به نمونهای مهم از تأثیر سیاق اجتماعیـ سیاسی در فرم بنای مسجد پرداخته شد. در جلسات گذشته مطرح شده بود که مساجد اولیه فرم سادهای داشت و همهی نمازگزاران، همچون ستونهای مکرر مسجد، در فضایی برابر در کنار یکدیگر قرار میگرفتند. اما در دورهی خلافت بنیامیه، بهتدریج و تحت تأثیر تحولات سیاسی و تغییر رابطهی میان خلیفه و مردم، فاصلهای میان جایگاه حاکم و بدنهی جامعه ایجاد شد. این فاصله در معماری مساجد نیز بازتاب یافت و فضایی خاص برای اقامهی نماز خلیفه پدید آورد به نام «مقصوره»، که هم جنبهی نمادین داشت و هم محافظت از خلیفه را تقویت میکرد. این تحول به ساخت مقصوره محدود نماند، بلکه ساختار مسجد را دگرگون کرد و زمینهساز شکلگیری عناصر جدیدی همچون ایوان و مدخل مجزا، محور اصلی میانی، و گنبد بزرگ در معماری مساجد شد.
مهرداد قیومی بیدهندی
مهرداد قیومی بیدهندی پژوهشگر آزاد در حوزهی تاریخ و تئوری و نقد معماری و هنر و عضو مؤسس پایگاه پژوهشی نوروزگان است.
آسمانه
«آسمانه» شبکهای است برای انتقال اطلاعات و دانش، و گفتوگو و نقد در زمینۀ تاریخ و تئوری معماری و هنر، پیوندهای معماری و هنر با انسانیات و فرهنگ، و حوزههای میانرشتهای بهویژه در پیوند با رشتهها و حوزههای تاریخ هنر، نقد هنر، نظریۀ ادبی، انسانشناسی فرهنگی، مطالعات فرهنگی، تاریخ فرهنگی، تاریخ اجتماعی، جامعهشناسی تاریخی.
هدف از این کار گرم کردن فضای اندیشه و گفتار در این باره، روزآمد نگاه داشتن علاقهمندان این حوزهها، تعمیق اندیشه، و دامن زدن به گفتوگو و نقد است.
این شبکه در قالبهای وبگاه، کانال تلگرام، گروه تلگرام، اینستاگرام (و بهزودی توییتر و فیسبوک) فعالیت میکند.
مدرسهی نوروزگان
مدرسهی نوروزگان سکویی (platform) است آموزشی برای تعلیم و ترویج و پیشبرد دانش در حوزههای علوم انسانی، فرهنگ، هنرها، و مطالعات جهان فارسیزبان، محیط زیست و آب در قالب دورههای آموزشی، سخنرانی، هماندیشی، و میزگرد بهصورت حضوری و برخط و ترکیبی.
هدف نوروزگان کمک به گرم کردن جوّ گفتوگو و تعامل و تبادل فرهنگی، تعمیق اندیشه و پژوهش و آموزش در حوزههای یادشده است.
مقدمات پژوهش در معماری ایران در دوران اسلامی
سلسله درس گفتارهای مقدمات پژوهش در معماری ایران در دوران اسلامی کاری از مدرسه نوروزگان و رسانه آسمانه در سال ۱۴۰۴ است.
