مادها به سوی شرق و جنوب شرق ایران
دومین همایش بینالمللی باستانشناسی جنوب شرق ایران
شرق و جنوب شرق ایران از چشمانداز باستانشناسی و تاریخ باستان هنوز اقلیمی ناشناخته است. در بسیاری از منابع و مآخذ تاریخی از لشکرکشیهای شاهنشاهان هخامنشی به شرق ایران صحبت به میان میآید، در حالی که بسیار کمتر به فتوحات نظامی پادشاهی ماد در این سرزمینها اشاره میشود. بر خلاف تصور، شواهد بسیاری از موفقیتهای نظامی مادان بهویژه آخرین پادشاهان این سلسله (یعنی هووخشتر و ارشتیوئیگ) در دست است و با وجود سکوت مورخان، دادههای زبانشناختی و جغرافیایی نشان از تصرف نواحی شرقی و جنوب شرقی شاهنشاهی به دست مادها دارد.
سخنرانی پیش رو، چکیده مقاله مشترک دکتر مهرداد ملکزاده و فرزانه جوانمردی است که در دومین همایش بینالمللی باستانشناسی جنوب شرق ایران ارائه شده است. این همایش در تاریخ ۲۰ تا ۲۲ آذرماه سال ۱۳۹۶ در دانشگاه جیرفت برگزار شد.
مهرداد ملکزاده
مهرداد ملکزاده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۸ در خانوادهای اصالتاً ترکزبان (از مهاجران باکو) در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل تحصیلیِ کاردانی باستانشناسی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱)، کارشناسی موزهداری (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۱) و کارشناسی ارشد باستانشناسی (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴)، دکتری (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱) خود را در باستانشناسی دوران تاریخی ایران از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. مطالعات باستانشناختی و تاریخی ملکزاده عمدتاً معطوف به پژوهش و کاوش در محوطههای عصر آهنِ ۳ یا «دورۀ ماد» است؛ او تاکنون بیش از ۵۰ مقالۀ تخصصی در این زمینه نگاشته است و به باستانشناسی و تاریخ هزارۀ یکم ق.م. ایران علاقه دارد. از میان نوشتههای او میتوان به مقالاتی چون: «اَندیه: شاهکنشینی در سرزمین ماد بزرگ و شاهکارهای هنری مارلیک» (۱۳۷۳)، «شاهکنشین اَبدَدانَ در ماد غربی» (۱۳۷۴)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد» (۱۳۷۵)، «یادداشتهای مادی: جایگاه مادها در تاریخ ایران» (۱۳۷۶)، «مادهای ایرانیزبان و مادهای اَنیرانیزبان» (۱۳۷۶)، «سرزمین پریان در خاک مادستان» (۱۳۸۱)، «پایان نبرد پنج سالۀ ماد و لودیه و خورشیدگرفتگی ۵۸۵ ق.م» (۱۳۸۱)، «تیغ مادی در نیام جنگاوران سیلک» (۱۳۸۱)، «دژهای مادی و سپاهیان آشوری» (۱۳۸۲)، «پادشاهی مانا، دورۀ ماد و تاریخ ایران باستان» (۱۳۸۸)، «بله کوروش پارسی بود» (۱۳۹۱) اشاره کرد. بیش از ۵۰ فصل کار پژوهشی میدانی باستانشناختی در کارنامۀ او دیده میشود؛ از جمله عضویت در کاوشهای کوه خواجۀ زابل، جزیرۀ کیش، چهرآباد زنجان، سُرخدُم لکی، زیویۀ سقز، قلیدرویش جمکران، پردیس قرچک؛ نیز معاونت کاوشهای هگمتان همدان، و سرپرستی بر پژوهشها و کاوشهای باستانشناختی «دژ مادی» بیستون، گیان نهاوند، کرفس رزن، زاربلاغ علیآباد قم، واسون کهک قم، شهر شلموط خورآباد قم، کلاک کرج، سنگتراشان خرمآباد، غلامتپۀ جعفرآباد کاشان، نوشیجان تپۀ ملایر و گونسپان پاتپۀ ملایر، چیاسبز غربی رماوند لرستان و گورستان مرسین شهمیرزاد.
دانشگاه جیرفت
دانشگاه جیرفت در استان کرمان در سال ۱۳۸۸ از مجتمع آموزش عالی به دانشگاه تبدیل شد و در حال حاضر دارای ۵ دانشکده است.