غبار و نقش آن در بسط مطالعات هنر اسلامی در ایران از طریق رسانههای مجازی
از سلسله سخنرانیهای نشست چهارم همایش «علوم انسانی دیجیتال و تاریخ هنر: قابلیتها، راهبردها، چشماندازها»
با عنوان «گشایش افقها: تاریخ و تئوری و نقد هنر در بسترهای دیجیتال»
پلتفرم «غبار» در پاسخ به شکاف موجود میان مطالعات هنر اسلامی در دانشگاهها و بازار نشر ایران و پژوهشهای بینالمللی شکل گرفته است. این پلتفرم با هدف بهروزرسانی دانش و پر کردن خلا موجود تلاش میکند از فضای آنلاین چندرسانهای و رویکرد تفسیری و انتقادی بهره ببرد تا پژوهشهای جدید را معرفی و شیوههای تحلیلی ارائه دهد. یکی از مشکلات اصلی فضای مطالعات هنر اسلامی در ایران عدم معرفی محققان و آثار پیشرو این حوزه است. بسیاری از پژوهشهای روز به زبان انگلیسی منتشر میشوند و اغلب حتی به طور اجمالی در دانشگاههای ایران معرفی نمیشوند چه رسد به اینکه در برنامههای درسی گنجانده شوند. این مسئله منجر به تداوم روشهای پژوهشی قدیمی و محدودیت به ترجمههای موجود شده است. «غبار» در گام نخست با ترجمه و معرفی آثار جهانی میکوشد این شکاف را برطرف کند و مخاطبان ایرانی را با پژوهشهای نوین آشنا سازد. در گام بعدی با نگاهی تحلیلی و آموزشی روششناسیهای نوین را به پژوهشگران آموزش میدهد و از ابزارهای دیجیتال برای تسهیل این فرایند استفاده میکند همچنین از دیگر چالشهای جدی فاصلهی میان مطالعات نظری و اشیاء موجود در موزههاست؛ بطوری که دانشجویان اغلب بر اشیائی پژوهش میکنند که هرگز آنها را از نزدیک ندیدهاند. «غبار» با معرفی رویکردهایی مانند مطالعات شیءمحور پژوهشگران را تشویق میکند تا مستقیماً به موزهها رفته و اشیاء را با روشهای جدید مطالعه کنند؛ همچنین مؤسسات را به اهمیت دسترسی مجازی و فیزیکی به اشیا آگاه میسازد در نهایت «غبار» در تلاش است به مدرسهای مجازی برای مطالعات تاریخ هنر اسلامی تبدیل شود و آموزشهای تخصصی و منابع جدید را به صورت آنلاین و گسترده ارائه دهد و پلی میان فضای علمی ایران و جهان باشد.
این سخنرانی که از سلسله سخنرانیهای نخستین همایش «تاریخ هنر دیجیتال: گرهگشاییها و فروبستگیها» است که در اسفندماه سال ۱۴۰۳ توسط نوروزگان در موزه ملی ملک برگزار شد و در آن بخشهای مختلف «غبار» و رویکرد تفسیری و انتقادی آن در تحلیل و آموزش هنر اسلامی معرفی شده است.

نیلوفر لاری
نیلوفر لاری دانش آموختهی دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر تهران در حال حاضر به تدریس تاریخ هنر اسلامی در دانشگاه سوره مشغول است. او در سال ۱۴۰۳ش از رسالهی دکترای خود با عنوان «خوانش تجربه ی شهری براساس منابع ادبی عصر صفوی» دفاع کرده است حوزه ی پژوهشی او بر تاریخ فرهنگی و اجتماعی عصر صفوی ایران مدرن متقدم به ویژه جنبههای زندگی روزمره و حیات شهری متمرکز است. او از بنیانگذاران و مدیر گروه مطالعات هنر اسلامی «غبار» است افزون بر این نیلوفر لاری از همکاران پروژهی سیمرغنامه پروژه ای متمرکز بر گردآوری فرهنگ جهان ایرانی و پروژهی خاموش با محوریت میراث شنیداری ایران نیز هست.

کتابخانه و موزه ملی ملک
مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک با دارا بودن بیش ۱۹ هزار عنوان نسخه و رساله خطی، یکی از بزرگترین گنجینههای نسخههای خطی در ایران به شمار میرود که بخشی بزرگ از این آثار در زمره نفایس فرهنگی و از ارزشمندترین منابع نوشتاری موجود هستند.

موسسه حامی علوم انسانی
موسسه حامی علوم انسانی یک سازمان مردمنهاد و غیرانتفاعی است که در جهت ارتقای جایگاه علوم انسانی و اجتماعی در کشور فعالیت میکند. این موسسه با حمایت مالی از نخبگان علوم انسانی، معرفی جامع رشتههای این حوزه، فراهمسازی دسترسی به دانش روز دنیا، و تسهیل بازگشت و بهکارگیری دانشآموختگان برجسته، در تلاش است تا استعدادهای علوم انسانی را شکوفا کرده و به توسعه پایدار کشور کمک کند.

نوروزگان
«نوروزگان» به عنوان یک شبکه علمی، کاوش در جنبههای چندوجهی سرزمین نوروز را تسهیل میکند. این شبکه در پی تقویت گفتگوهایی است که از مرزهای سیاسی فراتر میرود و گفتمانی را پرورش میدهد که به طور مساوی همه مناطق سرزمین نوروز را در بر میگیرد. نوروزگان با احترام به حاکمیت و سنتهای هر ملت، به عنوان یک نهاد مستقل فعالیت میکند و متعهد به آشکار کردن شبکه پیچیدهای از ارتباطات و تبادلات فرهنگی است که این مناطق را به هم پیوند میدهد.

نخستین همایش بینالمللی علوم انسانی دیجیتال و تاریخ هنر: قابلیتها، راهبردها، چشماندازها
هدف نوروزگان از برگزاری این همایش فراهم کردن فرصتی برای طرح اهمیت این موضوع و همچنین چگونگی بهرهمندی نظاممند از پروژههای آن و انجام پروژههای تازه بوده است.
علوم انسانی دیجیتال، به رغم رونق جهانی و چشماندازهای امیدبخش آن، در ایران و به ویژه در دانشگاهها چندان مورد توجه نبوده و منابع و پروژههای فارسیزبان بهویژه در تاریخ هنر انگشتشمار است. برنامهی این همایش دعوت از صاحبنظران بینالمللی و شاخص این حوزه و همچنین گروهها و مؤسسات تحقیقاتیِ واجد تجربهی عملی در آن با هدف بهرهمندی از دانش بینالمللی و آگاهی از تجربیات ملی و جهانی است. محتوای همایش فرصتهای تازهای را آشکار میکند که از همکاری متخصصان این حوزهها فراهم میآید، فرصتهایی برای راهاندازی پروژههای تازه و روزآمد کردن تاریخ هنر در ایران. مجموعه این نشستها در اسفندماه ۱۴۰۳ در محل موزه ملی ملک برگزار شد