باستان‌شناسی ایران و چالش‌های پیش رو

کامیار عبدی در سال ۱۳۴۸ در تبریز به دنیا آمد. او دانش‌آموختۀ کار‌شناسی و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی از دانشگاه تهران، دانش‌آموختۀ کار‌شناسی ارشد زبان‌ها و تمدن‌های باستانی شرق نزدیک (Near Eastern Languages and Civilizations) از مؤسسۀ شرقی (Oriental Institute) دانشگاه شیگاگو و دانش‌آموختۀ دکتری انسان‌شناسی از دانشگاه میشیگان است. او مدتی در کالج دارتموت در ایالات متحده به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به ایران تدریس در دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات را آغاز کرد و در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مشغول به پژوهش شد.

از عبدی مقالات پرشماری در نشریات تخصصی بین‌المللی و داخلی منتشر شده که عموماً در روشن ساختن پاره‌ای پرسش‌های باستان‌شناسی عصر مس و سنگ و آغاز دوره تاریخی ایران بسیار مؤثر بوده ‌است. وی همچنین تاکنون چند کتاب منتشر کرده که از جمله آنها جشن‌نامۀ ویلیام سامنر با نام ذوق‌ورزانۀ «یکی بود یکی نبود» است. او سردبیر مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ (مرکز نشر دانشگاهی) و نیز مجلۀ بین‌المللی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران (International Journal of the Society of Iranian Archaeologists) است. وی از سال ۱۳۸۸ تاکنون عضو گروه تخصصی واژه‌گزینی باستان‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز هست.

علائق پژوهشی عبدی تحولات حد فاصل آغاز روستانشینی و تولید مواد غذایی و تغییرات اجتماعی و اقتصادی مرتبط به آن (حدود ۸۰۰۰ ق‌.م.) تا ظهور قدرت‌های سیاسی در اوایل عصر مس‌وسنگ (تمرکز بر حوالی ۳۵۰۰ ق‌.م.) است. تشکیل نخستین شاهنشاهی‌های ایرانی در هزارۀ یکم ق‌.م. تا ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، خصوصاً دورۀ ماد و هخامنشی از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی اوست.

کامیار عبدی پژوهش‌ها، کاوش‌ها و بررسی‌های میدانی چندی را در کارنامۀ حرفه‌ای خود دارد مانند: بررسی در دشت اسلام‌آباد، کاوش چغاگاوانه، کاوش ملیان و کاوش زیویه.

مهرداد ملکزاده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۸ در خانواده‌ای اصالتاً ترک‌زبان (از مهاجران باکو) در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل تحصیلیِ کاردانی باستان‌شناسی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱)، کار‌شناسی موزه‌داری (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۱) و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴)، دکتری (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱) خود را در باستان‌شناسی دوران تاریخی ایران از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. مطالعات باستان‌شناختی و تاریخی ملکزاده عمدتاً معطوف به پژوهش و کاوش در محوطه‌های عصر آهنِ ۳ یا «دورۀ ماد» است؛ او تاکنون بیش از ۵۰ مقالۀ تخصصی در این زمینه نگاشته است و به باستان‌شناسی و تاریخ هزارۀ یکم ق.م. ایران علاقه دارد. از میان نوشته‌های او می‌توان به مقالاتی چون: «اَندیه: شاهک‌نشینی در سرزمین ماد بزرگ و شاهکارهای هنری مارلیک» (۱۳۷۳)، «شاهک‌نشین اَبدَدانَ در ماد غربی» (۱۳۷۴)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد» (۱۳۷۵)، «یادداشت‌های مادی: جایگاه ماد‌ها در تاریخ ایران» (۱۳۷۶)، «مادهای ایرانی‌زبان و مادهای اَنیرانی‌زبان» (۱۳۷۶)، «سرزمین پریان در خاک مادستان» (۱۳۸۱)، «پایان نبرد پنج سالۀ ماد و لودیه و خورشید‌گرفتگی ۵۸۵ ق‌.م» (۱۳۸۱)، «تیغ مادی در نیام جنگاوران سیلک» (۱۳۸۱)، «دژهای مادی و سپاهیان آشوری» (۱۳۸۲)، «پادشاهی مانا، دورۀ ماد و تاریخ ایران باستان» (۱۳۸۸)، «بله کوروش پارسی بود» (۱۳۹۱) اشاره کرد. بیش از ۵۰ فصل کار پژوهشی میدانی باستان‌شناختی در کارنامۀ او دیده می‌شود؛ از جمله عضویت در کاوش‌های کوه خواجۀ زابل، جزیرۀ کیش، چهرآباد زنجان، سُرخ‌دُم لکی، زیویۀ سقز، قلی‌درویش جمکران، پردیس قرچک؛ نیز معاونت کاوشهای هگمتان همدان، و سرپرستی بر پژوهشها و کاو‌شهای باستان‌شناختی «دژ مادی» بیستون، گیان نهاوند، کرفس رزن، زاربلاغ علی‌آباد قم، واسون کهک قم، شهر شلموط خورآباد قم، کلاک کرج، سنگ‌تراشان خرم‌آ‌باد، غلام‌تپۀ جعفرآباد کاشان، نوشی‌جان تپۀ ملایر و گونسپان پاتپۀ ملایر، چیاسبز غربی رماوند لرستان و گورستان مرسین شهمیرزاد.

خانه اندیشمندان علوم انسانی در سال ۱۳۹۰ تأسیس شد. از آن زمان تاکنون با راه‌اندازی ۱۳ کارگروه زبان و ادبیات فارسی، فقه و مبانی حقوق، علوم قرآنی، تاریخ و باستان‌شناسی، علوم سیاسی، فلسفه و منطق، جغرافیا، تربیت بدنی، مدیریت، علوم اجتماعی، اقتصاد، حقوق، روان‌شناسی و علوم تربیتی تلاش کرده است محیط مناسبی را برای تعامل اندیشمندان علوم انسانی کشور فراهم نماید.