دشت تهران و تهران سپسین در عصر آهن و روزگار ماد و هخامنشی
تهران هفت هزار ساله
داستان تهران بدون داستان ری یک داستان بی‌اندام و بی‌سرانجام است. آنچه امروز به نام تهران شناخته می‌شود، بخش بزرگ‌شده و گسترش‌یافته ری است. به تعبیر دیگر تاریخ تهران به تاریخ ری وابسته است.
تا قبل از اینکه تهران عظیم کنونی شکل بگیرد و مسیل‌های آن پر و کاریزهایش کور و عقیم شود، شهر تهران مملو از رشته قنات‌ها و کاریزها و مسیل‌هایی بود که آب باران را به مناطق کم ارتفاع‌تر دشت تهران می‌برد و چه جایی بهتر از آن می‌توانست استقرارهای انسانی را در خود بپذیرد.
انسان پیش از تاریخ تسلیم اقلیم جغرافیایی است که در آن زندگی می‌کند. همه نیازهای خود را با تبعیت از ویژگی‌های اقلیمی انجام می‌دهد. او در یک دایره‌ای از محیط زیست خود محاط شده و فراتر از آن حرکت نمی‌کند. او راه و جاده نمی‌سازد. بلکه به دنبال احشام خود حرکت می‌کند. اما انسان دوره تاریخی است که راه می‌سازد. یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که انسان دوره تاریخی ساخته، شاهراه خراسان بزرگ است. شاهراه خراسان بزرگ، یک راه باستانی است که ماوراءالنهر یا به تعبیری ورا رودان را به بین‌النهرین یا همان میان‌رودان پیوند می‌زند تا یک مسیر بزرگ حرکتی را تشکیل می‌دهد. مرکز این جاده، حتی اگر تقریبی وجب بگیریم، تهران امروزی و در واقع ری باستان است. هم مرکزیت مسافتی و هم سوق الجیشی.
هر مسافری که می‌خواسته از سرزمین‌های دور و دورتر شرقی به سرزمین‌های دور و دورتر غربی برود، الزاماً از این باریکه سبز جنوب البرزکوه حرکت می‌کرده است. اسکندر از همین مسیر به مصاف آخرین بازمانده‌های سپاه هخامنشیان رفت و در نزدیکی شهر ری با جسد نیمه‌جان داریوش سوم مواجه شد. ترکان و مغولان یورشگر در دوره‌های بعدی تاریخی از همین راه آمدند و به سمت میان‌رودان رفتند و خلافت عباسی را بر انداختند. در دورۀ قاجار از همین راه مسافرانِ دارالخلافه ناصری به عراق امروزی می‌رفتند.
به غیر از ری، فراوانی پراکندگی نقاط استقرار را در غرب تهران (به سمت دشت قزوین) و شرق تهران (به سمت گرمسار) می‌توانیم ببینیم. یافته‌های عصر آهن در قیطریه، دروس، پاسداران، باغ سفارت انگلستان و لویزان آثار جدیدتر تهران به لحاظ تاریخی هستند، هرچند که این آثار از گورستان‌ها به دست آمده نه از یک استقرار.
این نشست از طرف معاونت پژوهشی خانه هنرمندان ایران و با همکاری انجمن علمی باستان‌شناسی ایران در تاریخ ۲۷ بهمن‌ماه ۱۳۹۳ در تالار استاد امیرخانی برگزار گردید. بخش اول نشست به سخنرانی دکتر فاضلی نشلی و بخش سوم به سخنرانی استاد ناصر تکمیل همایون اختصاص دارد.
مهرداد ملکزاده
مهرداد ملکزاده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۸ در خانواده‌ای اصالتاً ترک‌زبان (از مهاجران باکو) در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل تحصیلیِ کاردانی باستان‌شناسی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱)، کار‌شناسی موزه‌داری (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۱) و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴)، دکتری (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱) خود را در باستان‌شناسی دوران تاریخی ایران از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. مطالعات باستان‌شناختی و تاریخی ملکزاده عمدتاً معطوف به پژوهش و کاوش در محوطه‌های عصر آهنِ ۳ یا «دورۀ ماد» است؛ او تاکنون بیش از ۵۰ مقالۀ تخصصی در این زمینه نگاشته است و به باستان‌شناسی و تاریخ هزارۀ یکم ق.م. ایران علاقه دارد. از میان نوشته‌های او می‌توان به مقالاتی چون: «اَندیه: شاهک‌نشینی در سرزمین ماد بزرگ و شاهکارهای هنری مارلیک» (۱۳۷۳)، «شاهک‌نشین اَبدَدانَ در ماد غربی» (۱۳۷۴)، «یک مأخذ سریانی در تاریخ ماد» (۱۳۷۵)، «یادداشت‌های مادی: جایگاه ماد‌ها در تاریخ ایران» (۱۳۷۶)، «مادهای ایرانی‌زبان و مادهای اَنیرانی‌زبان» (۱۳۷۶)، «سرزمین پریان در خاک مادستان» (۱۳۸۱)، «پایان نبرد پنج سالۀ ماد و لودیه و خورشید‌گرفتگی ۵۸۵ ق.م» (۱۳۸۱)، «تیغ مادی در نیام جنگاوران سیلک» (۱۳۸۱)، «دژهای مادی و سپاهیان آشوری» (۱۳۸۲)، «پادشاهی مانا، دورۀ ماد و تاریخ ایران باستان» (۱۳۸۸)، «بله کوروش پارسی بود» (۱۳۹۱) اشاره کرد. بیش از ۵۰ فصل کار پژوهشی میدانی باستان‌شناختی در کارنامۀ او دیده می‌شود؛ از جمله عضویت در کاوشهای کوه خواجۀ زابل، جزیرۀ کیش، چهرآباد زنجان، سُرخ‌دُم لکی، زیویۀ سقز، قلی‌درویش جمکران، پردیس قرچک؛ نیز معاونت کاوشهای هگمتان همدان، و سرپرستی بر پژوهشها و کاوشهای باستان‌شناختی «دژ مادی» بیستون، گیان نهاوند، کرفس رزن، زاربلاغ علی‌آباد قم، واسون کهک قم، شهر شلموط خورآباد قم، کلاک کرج، سنگ‌تراشان خرم‌آ‌باد، غلام‌تپۀ جعفرآباد کاشان، نوشی‌جان تپۀ ملایر و گونسپان پاتپۀ ملایر، چیاسبز غربی رماوند لرستان و گورستان مرسین شهمیرزاد.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
انجمن باستان‌شناسی به منظور گسترش و پیشبرد و ارتقای علمی رشته باستان‌شناسی و توسعه کیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی در زمینه باستان‌شناسی، تشکیل گردیده است. این انجمن، به عنوان مؤسسه‌ای غیر انتفاعی ثبت شده است.
خانه هنرمندان ایران
خانه هنرمندان ایران مجموعه‌ای فرهنگی و هنری است که در پارک هنرمندان تهران واقع در خیابان ایرانشهر قرار دارد. فعالیت‌های این مرکز شامل نمایش فیلم، تئاتر و تله‌تئاتر، سخنرانی، برگزاری نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی و اجرای کنسرت‌های موسیقی است. خانه هنرمندان همچنین محل دبیرخانهٔ صنف‌های هنری ایران است. (از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد)
تهران هفت هزار ساله
این نشست از طرف معاونت پژوهشی خانه هنرمندان با همکاری انجمن علمی باستان‌شناسی ایران در تاریخ ۲۷ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳ برگزار گردید.
در این نشست حسن فاضلی نشلی، مهرداد ملکزاده و ناصر تکمیل همایون سخنرانی می‌کنند. بخش پایانی نیز به پرسش و پاسخ اختصاص دارد.